EP.2 – Thickening vs Dewatering

⚙️ EP.2 – Thickening vs Dewatering

ข้นแค่ไหนถึงเรียกแห้ง?

“น้ำเสียดีเมื่อมันใส...แต่กากดีเมื่อมันข้นพอดี”

💧 ก่อนรีดให้แห้ง ต้อง “ข้นให้ได้” ก่อน

กากตะกอน (Sludge) ส่วนใหญ่มีน้ำอยู่กว่า 95–99%
ก่อนจะรีดให้แห้งได้ ต้อง “ลดน้ำบางส่วนออกก่อน”
ขั้นตอนนั้นเรียกว่า Thickening (การทำข้น)

พูดให้เห็นภาพง่าย ๆ คือ

Thickening คือการกรองน้ำส่วนเกินออก
Dewatering คือการบีบให้น้ำที่เหลือไหลออกจนเหลือแต่ของแข็งจริง ๆ

เหมือนกับการ “หมักกาแฟ” กับ “อัดเอสเปรสโซ” ☕
– ถ้ายังเหลวเกิน ก็หนืดไม่พอจะรีด
– ถ้าข้นเกิน ก็จะตันเครื่องก่อน บางทีก็เข้าเครื่องไม่ได้อีก

เป้าหมายของขั้นตอน Thickening (การทำข้น)
คือการลดปริมาณน้ำออกจากตะกอนดิบ (Raw Sludge)
เพื่อให้ปริมาตรตะกอนลดลง 3–5 เท่า ก่อนเข้าสู่ระบบรีดแห้ง (Dewatering)
ช่วยลดภาระของเครื่องรีด ลดการใช้ Polymer และพลังงานในขั้นตอนต่อไป

ข้นแค่ไหนถึงเรียกแห้ง?

น้ำเสียดีเมื่อมันใส แต่กากดีเมื่อมันข้นพอดี

💧 เริ่มจากพื้นฐานก่อน – ทำไมต้องแยก “ทำข้น” กับ “รีดแห้ง”

กากตะกอน (Sludge) จากระบบบำบัดน้ำเสีย มีน้ำอยู่มากกว่า 95–99%
ดังนั้นถ้าจะ “ขนไปกำจัด” โดยไม่ลดน้ำก่อน
ค่าขนส่ง + ค่ากำจัด (โดยเฉพาะการส่งไปกำจัด ณ โรงงาน 101/105/106) จะพุ่งสูงจนน้ำตาไหล 😅

เพราะฉะนั้น จึงต้อง “ทำข้น (Thickening)” ก่อน
แล้วจึง “รีดแห้ง (Dewatering)” เพื่อให้ปริมาณของแข็ง (DS%) สูงขึ้น
จนสามารถ “ขนได้ง่าย แห้งพอขน ไม่เละเหม็น”

🧩 ตัวอย่างการทำงานร่วมกันของระบบ

บ่อบำบัดน้ำเสีย
↓
Thickening (Gravity / DAF)
↓
Dewatering (Screw / Belt / Filter Press)
↓
Sludge Cake (พร้อมขนกำจัด)

🧠 ความแตกต่างหลักระหว่าง Thickening และ Dewatering

รายการ	Thickening	Dewatering
วัตถุประสงค์	ลดน้ำออกบางส่วน เพื่อเตรียมรีด	แยกน้ำออกให้มากที่สุด
ค่าของแข็ง (DS%) หลังขั้นตอน	2–6%	15–50% (ขึ้นกับเครื่อง)
ประเภทการทำงาน	ต่อเนื่อง (Continuous)	ทั้งแบบต่อเนื่องและแบบ Batch
ตัวอย่างอุปกรณ์	DAF, Gravity Thickener, Rotary Drum	Belt Press, Screw Press, Filter Press, Centrifuge
น้ำที่ได้หลังขั้นตอน	ยังขุ่นเล็กน้อย	ใสเกือบเหมือนน้ำทิ้ง
พลังงาน	ต่ำ	ปานกลางถึงสูง

⚙️ เทคโนโลยีหลักของระบบ Thickening

🌀 Thickening

Gravity Thickener — ใช้แรงโน้มถ่วง ตะกอนตกลงด้านล่าง
DAF (Dissolved Air Flotation) — ใช้ฟองอากาศดันตะกอนขึ้นด้านบน
Rotary Drum Thickener — กรองด้วยตะแกรงหมุน
Gravity Belt Thickener — ใช้สายพานผ้ากรองขนาดใหญ่

1️⃣ Gravity Thickener – บ่อทำข้นด้วยแรงโน้มถ่วง

ระบบดั้งเดิมและประหยัดที่สุด ใช้แรงโน้มถ่วงทำให้ตะกอนตกลงก้นบ่อ
นิยมใช้ในโรงบำบัดน้ำเสียเทศบาล หรือโรงงานที่มีพื้นที่มาก

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังทำข้น	2–4%
พลังงาน	ต่ำมาก (แทบไม่ใช้ไฟ)
การใช้ Polymer	บางกรณีเท่านั้น
ข้อดี	ราคาติดตั้งต่ำ ดูแลง่าย ใช้อุปกรณ์น้อย
ข้อจำกัด	ใช้พื้นที่มาก, ตะกอนเบา (Bio-sludge) ตกยาก, มีกลิ่นถ้าไม่ระบายดี
เหมาะกับ	โรงบำบัดเทศบาล / โรงงานขนาดใหญ่ที่มีพื้นที่

💬 “Gravity Thickener เหมือนข้าวต้ม — ต้องใจเย็นให้ตกตัวเองก่อน อย่ารีบคน” 😄

2️⃣ DAF (Dissolved Air Flotation) – การทำข้นด้วยฟองอากาศ

ใช้หลักการละลายอากาศในน้ำภายใต้แรงดัน แล้วปล่อยออกมาที่ความดันบรรยากาศ
เกิดฟองอากาศขนาดจิ๋วไปจับกับตะกอน ทำให้ลอยขึ้นมาด้านบน

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังทำข้น	3–6%
พลังงาน	ปานกลาง
การใช้ Polymer	ปานกลางถึงสูง
ข้อดี	ประหยัดพื้นที่, แยกตะกอนเบาได้ดีมาก
ข้อจำกัด	ต้องบำรุงรักษาปั๊มแรงดันและหัวจ่ายอากาศ, ต้องควบคุม Polymer อย่างละเอียด
เหมาะกับ	ตะกอนชีวภาพ (Bio-sludge), โรงอาหาร, โรงนม, โรงอาหารสัตว์

💬 “DAF คือตัวช่วยของตะกอนที่ขี้เกียจตก — เพราะมันไม่ตก แต่มันลอยแทน!” ☁️

3️⃣ Rotary Drum Thickener – เครื่องทำข้นแบบตะแกรงหมุน

เครื่องจักรขนาดกระทัดรัด ใช้ตะแกรงทรงกระบอกหมุนช้า ๆ
ให้น้ำไหลผ่านช่องตะแกรง เหลือแต่ตะกอนข้นออกมา

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังทำข้น	3–5%
พลังงาน	ต่ำ–ปานกลาง
การใช้ Polymer	ต่ำ
ข้อดี	ขนาดเล็ก ติดตั้งง่าย ดูแลง่าย
ข้อจำกัด	ต้องล้างตะแกรงบ่อย, ประสิทธิภาพลดถ้าตะกอนละเอียดมาก
เหมาะกับ	โรงงานอาหาร, เครื่องดื่ม, ฟาร์ม, โรงงานขนาดกลาง

💬 “Rotary Drum คือคนทำงานสายชิล — หมุนไปเรื่อย ๆ แต่ไม่เคยหยุด” 🌀

4️⃣ Gravity Belt Thickener – สายพานทำข้น

คล้ายกับ Belt Press แต่เน้นลดน้ำก่อนรีด ไม่ได้ใช้แรงกดมาก
น้ำส่วนเกินจะไหลผ่านผ้ากรองขณะสายพานเคลื่อนที่

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังทำข้น	4–7%
พลังงาน	ต่ำ
การใช้ Polymer	ต่ำ–ปานกลาง
ข้อดี	ทำงานต่อเนื่อง, ใช้พื้นที่น้อย, ลดน้ำได้ดี
ข้อจำกัด	ต้องล้างผ้ากรองต่อเนื่อง, ไม่เหมาะกับตะกอนหยาบ
เหมาะกับ	โรงงานที่มี Screw Press / Belt Press ต่อท้าย

💬 “Gravity Belt เหมือนพนักงานฝึกหัด — ทำงานก่อนรุ่นพี่ Belt Press เข้ามารีดต่อ” 😄

⚙️ เทคโนโลยีหลักของระบบ Dewatering

1.Belt Press — ใช้สายพานผ้ากรองและแรงกดลูกกลิ้ง

2.Centrifuge — ใช้แรงเหวี่ยงแยกน้ำออกจากตะกอน

3.Screw Press — ใช้แรงอัดจากสกรูหมุนและแรงดันในช่องกรอง

4.Filter Press — อัดตะกอนแบบแผ่นกรอง ทำงานแบบ Batch

💡 Aceken Tips:
สำหรับตะกอนชีวภาพ (Biological Sludge) ที่มีความหนืดและอุดตันง่าย
Screw Press คือเครื่องที่ “ใจเย็นแต่แม่นยำ” ที่สุด —
ทำงานรอบต่ำ (Low RPM) แต่ได้ของแห้งสูง โดยไม่ต้องใช้แรงเยอะ

1️⃣ Belt Press – สายพานรีดตะกอน

ระบบต่อเนื่อง ใช้สายพาน 2 ชั้น บีบอัดตะกอนด้วยลูกกลิ้ง
เหมาะกับโรงงานที่มีปริมาณตะกอนมาก ต้องการรีดเร็ว และของแห้งปานกลาง

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังรีด	15–20%
พลังงาน	ต่ำ–ปานกลาง
การใช้ Polymer	ปานกลาง
ข้อดี	ราคาปานกลาง รีดได้ต่อเนื่อง เหมาะกับระบบขนาดใหญ่
ข้อจำกัด	ต้องดูแลสายพานและลูกกลิ้งสม่ำเสมอ, ตะกอนชีวภาพอาจลื่นหลุด

💬 “Belt Press เหมือนนักวิ่งมาราธอน — ทำต่อเนื่องได้เรื่อย ๆ แต่ต้องดูแลไม่ให้ลื่น”

2️⃣ Screw Press – สกรูรีดตะกอน

ทำงานต่อเนื่องด้วยแรงอัดจากสกรูหมุนรอบต่ำ (Low RPM)
เหมาะกับตะกอนชีวภาพ (Bio-sludge) ที่ลื่น อุดตันง่าย

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังรีด	18–25%
พลังงาน	ต่ำ
การใช้ Polymer	ต่ำ–ปานกลาง
ข้อดี	เดินเงียบ ดูแลง่าย ใช้แรงงานน้อย ไม่ต้องล้างน้ำมาก
ข้อจำกัด	ราคาสูงกว่า Belt Press, ถ้าตะกอนละเอียดมากอาจต้องปรับ Polymer

💬 “Screw Press เหมือนพนักงานดีเด่น — ไม่รีบ ไม่ร้อน แต่ทำงานดีไม่มีงอแง” 😄

3️⃣ Filter Press – อัดตะกอนแบบแผ่นกรอง

ระบบ Batch ใช้แรงดันสูง (5–15 bar) อัดตะกอนเข้าแผ่นกรอง
ได้เค้กแห้งมาก เหมาะกับตะกอนเคมี เช่น โลหะหนัก สี น้ำยาเคมี

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังรีด	35–50% ✅
พลังงาน	ปานกลาง–สูง
การใช้ Polymer	ต่ำ
ข้อดี	ได้ของแห้งสุด น้ำที่ออกใส ใช้ได้ทั้ง Haz และ Non-Haz
ข้อจำกัด	ใช้แรงงานมาก, เป็น Batch Process, ต้องดูแลผ้ากรอง

💬 “Filter Press ไม่ใช่เครื่องรีดธรรมดา...แต่มันคือศิลปะของความอดทน” 🎨

4️⃣ Centrifuge – เครื่องแยกตะกอนด้วยแรงเหวี่ยง

ใช้แรงเหวี่ยงความเร็วสูง (2,000–4,000 rpm) แยกของแข็งออกจากของเหลว
นิยมในอุตสาหกรรมกระบวนการผลิต เช่น อาหาร ยา เคมี ไม่ค่อยใช้ในระบบบำบัด

รายละเอียด	ข้อมูล
DS% หลังรีด	20–28%
พลังงาน	สูง ⚡
การใช้ Polymer	สูง
ข้อดี	ขนาดกะทัดรัด ทำงานรวดเร็ว ปิดสนิท
ข้อจำกัด	ค่าไฟสูง เสียงดัง ค่าอะไหล่แพง

💬 “Centrifuge แรงดีแต่กินไฟ — ถ้าโรงงานไม่ได้ใช้มันในกระบวนการผลิตอยู่แล้ว มักไม่คุ้มจะติดตั้งเฉพาะเพื่อรีดตะกอน”

📊 ตารางเปรียบเทียบเทคโนโลยี Thickening

💡 ace Notes

ถ้ามีพื้นที่ → Gravity Thickener ประหยัดสุด
ถ้าตะกอนเบา → DAF ตอบโจทย์สุด
ถ้าต้องการเครื่องขนาดกะทัดรัด → Rotary Drum
ถ้ามี Screw/Belt Press ต่อท้าย → ใช้ Gravity Belt จะทำงานเข้ากันได้ดี

💬 “ระบบทำข้นไม่ได้แค่เตรียมกาก...แต่มันเตรียมอนาคตของระบบทั้งหมด”

ระบบ	หลักการ	DS% หลังทำข้น	พลังงาน	Polymer	พื้นที่ติดตั้ง	ความเหมาะสม
Gravity Thickener	แรงโน้มถ่วง	2–4%	ต่ำมาก	ต่ำ	มาก	โรงบำบัดขนาดใหญ่
DAF	ฟองอากาศลอยตะกอน	3–6%	ปานกลาง	กลาง–สูง	น้อย	ตะกอนเบา / Bio-sludge
Rotary Drum	ตะแกรงหมุน	3–5%	ต่ำ	ต่ำ	น้อย	อาหาร / เครื่องดื่ม
Gravity Belt	สายพานกรอง	4–7%	ต่ำ	ต่ำ–กลาง	กลาง	ใช้คู่กับ Screw/Belt Press

📘 สรุป

Thickening = การปรับสภาพกากก่อนเข้าสู่สนามจริง
ระบบนี้คือ “ครึ่งทางของความสำเร็จ” เพราะถ้าทำข้นไม่ดี
แม้เครื่องรีดจะแพงขนาดไหน ก็ไม่มีทางได้ของแห้งตามเป้า

📊 ตารางเปรียบเทียบ Dewatering (ไทยนิยม)

💡 ace Notes

ถ้าเน้น ต้นทุนและความง่ายในการดูแล → เลือก Screw Press
ถ้าเน้น ปริมาณมาก / ทำงานต่อเนื่อง → Belt Press ยังตอบโจทย์
ถ้าเน้น ของแห้งสุด ๆ / กากเคมี / ต้องส่งกำจัดรหัส 101 → Filter Press ไม่มีใครแทนได้
ถ้าเป็น โรงงานผลิตที่มี Centrifuge อยู่แล้ว → ใช้ร่วมกันได้ แต่อย่าลืมตรวจ Polymer กับแรงเหวี่ยงให้เหมาะ

ระบบ	ลักษณะงาน	DS% หลังรีด	พลังงาน	การใช้ Polymer	การบำรุงรักษา	เหมาะกับตะกอน	หมายเหตุ
Belt Press	ต่อเนื่อง	15–20%	ปานกลาง	ปานกลาง	สูง	Bio-sludge	เหมาะกับระบบใหญ่
Screw Press	ต่อเนื่อง	18–25%	ต่ำ	ต่ำ–กลาง	ต่ำ	Bio-sludge	นิยมมากในโรงงานอาหาร
Filter Press	Batch	35–50%	ปานกลาง	ต่ำ	ปานกลาง	Chem-sludge	แห้งสุด เหมาะกับตะกอนเคมี
Centrifuge	ต่อเนื่อง	20–28%	สูง	สูง	ปานกลาง	Process-sludge	ใช้ในกระบวนการผลิตมากกว่ารีดกากบำบัด

📘 สรุปท้ายบท (จริงๆ)

“ไม่มีเครื่องรีดตะกอนที่ดีที่สุดในโลก — มีแต่เครื่องที่เหมาะกับตะกอนของคุณที่สุด”

การเลือกเทคโนโลยีรีดตะกอนที่เหมาะสม
คือการสมดุลระหว่าง “ความแห้ง”, “พลังงาน”, “แรงงาน”, และ “ค่าบำรุงรักษา”
เพราะสุดท้ายแล้ว...กากที่ดี ไม่ใช่กากที่แห้งที่สุด
แต่คือกากที่ “ระบบยังเดินได้ทุกวัน” 😄😄😄

🌿 Next Episode (EP.3)

Choosing the Right Dewatering Equipment – วิธีเลือกเครื่องรีดตะกอนให้เหมาะกับโรงงานคุณ
เราจะมาจัด “ตารางตัดสินใจ” แบบ Aceken Style
ที่บอกได้เลยว่าโรงงานคุณเหมาะกับ Belt, Screw, หรือ Filter Press

💬 Environmental Ace Serves
ลูกเสิร์ฟพิฆาต...เพื่อพิทักษ์สิ่งแวดล้อม 🎾💧