🌿แหล่งกำเนิดกากตะกอน (Sludge Sources)
| ประเภท | แหล่งที่มา | ลักษณะ |
|---|---|---|
| Primary Sludge | จากถังตกตะกอนขั้นต้น (Primary Clarifier) | หนัก มีทราย เศษอาหาร ของแข็งไม่ละลาย (SS) |
| Secondary Sludge | จากถังเติมอากาศ (Aeration Tank) | เบา มีจุลินทรีย์เป็นหลัก (Activated Sludge) |
| Chemical Sludge | จากกระบวนการตกตะกอนทางเคมี | มีโลหะหนัก สารเคมี และฟอสเฟต |
| Mixed Sludge | การรวมของหลายแหล่ง | ต้องการกระบวนการปรับสมดุลก่อนรีดแห้ง |
⚙️ ขั้นตอนการจัดการกากตะกอน (Sludge Management Process)
Thickening — ทำข้น:
ลดปริมาณน้ำก่อนเข้าสู่ขั้นตอนรีดแห้ง เช่นใช้ Gravity Thickener หรือ DAFStabilization — ทำให้คงตัว:
ลดกลิ่นและเชื้อจุลินทรีย์ เช่น ใช้ปูนขาว (Lime) หรือ Aerobic DigestionDewatering — รีดแห้ง:
แยกน้ำออกจากตะกอน โดยใช้ Screw Press, Belt Press หรือ CentrifugeDrying / Disposal / Reuse — กำจัดหรือใช้ประโยชน์:
นำไปฝังกลบ, เผาร่วมในเตาปูนซีเมนต์ หรือทำเชื้อเพลิง RDF
♻️ ACE SLUDGE SERIES
“ไม่หวั่น แม้วันกากมาก”
🧩 EP.1 Sludge Management 101
กากตะกอนพื้นฐานสำหรับมนุษย์โลกสายบำบัด
💧 Sludge คืออะไร?
“กากตะกอน” (Sludge) คือของแข็งที่ตกค้างจากกระบวนการบำบัดน้ำ
ไม่ว่าจะเป็นน้ำเสียจากบ้าน โรงงาน หรือชุมชน
มันคือของเหลวที่มีของแข็งผสมอยู่ (ส่วนมากคือ 0.25–5% ของน้ำทั้งหมด)
แต่แฝงไปด้วยเรื่องราวทางวิศวกรรมมากมาย เช่น
สารอินทรีย์ (Organic)
สารอนินทรีย์ (Inorganic)
แบคทีเรีย / จุลินทรีย์
สารเคมีตกค้าง
💬 “พูดง่าย ๆ กากตะกอนก็คือข้าวต้มของระบบบำบัด — ถ้าไม่จัดการดี เดี๋ยวมันบูด” 😅
🧾 ค่าที่วิศวกรต้องรู้ (The Numbers That Matter)
| พารามิเตอร์ | ความหมาย | ค่าทั่วไป |
|---|---|---|
| DS (% Dry Solids) | ของแข็งแห้งในตะกอน | 15–25% (หลังรีดแห้ง) |
| MLSS (mg/L) | ความเข้มข้นของจุลินทรีย์ในถังเติมอากาศ | 2,000–4,000 |
| SRT (day) | อายุจุลินทรีย์ในระบบ | 10–20 วัน |
| pH ของกาก | มีผลต่อการเกิดกลิ่นและรีดแห้ง | 6.5–8.0 |
| Moisture (%) | ความชื้นหลังรีด | 75–85% |
🔬 ทำไม “กาก” ถึงสำคัญกว่าน้ำ?
เพราะน้ำเสียที่ผ่านการบำบัดแล้วกว่า 95%
สามารถระบายออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ หากผ่านค่ามาตรฐานน้ำทิ้ง (Effluent Standard)
หรือพูดง่าย ๆ ว่า “น้ำทิ้ง…ทิ้งได้” ✅
แต่สำหรับ กากตะกอน (Sludge) แม้จะผ่านการบำบัดแล้วก็ตาม
ก็ยังถือเป็น “ของเสียอุตสาหกรรม” ตามกฎหมาย
ซึ่งต้องจัดการอย่างถูกวิธีเท่านั้น
จะกองเก็บไว้หลังโรงงานก็ต้อง รายงานการจัดเก็บของเสียต่อหน่วยงานราชการ (กรมโรงงานอุตสาหกรรม)
และถ้าต้องการ ขนย้ายออกนอกโรงงาน
ก็ต้องขออนุญาตและใช้ผู้รับขนของเสียที่ได้รับใบอนุญาตถูกต้องตามกฎหมาย (รหัส 105, 106, 101 เป็นต้น)
ดังนั้น “กาก” จึงไม่ใช่ของที่ทิ้งได้ตามใจ
แต่มันคือ ของที่ต้องรับผิดชอบทั้งในและนอกโรงงานเรา
และนี่คือเหตุผลว่าทำไม “ระบบรีดตะกอน” ถึงเป็นส่วนที่ไม่ควรถูกละเลยในระบบบำบัดน้ำเสีย
💭 “น้ำทิ้ง ทิ้งได้...แต่กาก ถ้าทิ้งไม่ถูก มีสิทธิ์ถูกเรียกตรวจ” 😅
ระบบน้ำดีแค่ไหน ก็ไม่มีความหมาย ถ้ากองกากอยู่หลังโรงงานยังเหม็นอยู่
⚖️ “น้ำทิ้ง” ทิ้งได้ แต่ “กาก” ทิ้งไม่ได้ง่ายขนาดนั้น
น้ำเสียที่ผ่านระบบบำบัดแล้วและมีคุณภาพตาม มาตรฐานน้ำทิ้ง (Effluent Standard)
สามารถระบายออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ตามปกติ —
พูดสั้น ๆ ว่า “น้ำทิ้ง...ทิ้งได้” ✅
แต่กับ “กากตะกอน” ถึงแม้จะผ่านการบำบัดแล้วก็ตาม
กลับยังถือเป็น ของเสียอุตสาหกรรม (Industrial Waste)
ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของ กรมโรงงานอุตสาหกรรม (DIW)
และต้องดำเนินการอย่างถูกต้องตามขั้นตอนกฎหมาย
📜 ข้อเท็จจริงสำคัญที่หลายโรงงานมักมองข้าม
การ “กองเก็บกากตะกอน” ไว้ในพื้นที่โรงงาน ต้องรายงาน ต่อกรมโรงงานฯ (แบบ วอ.8)
การ “ขนย้ายกากออกนอกโรงงาน” ต้อง ขออนุญาตล่วงหน้า (แบบ วอ.9)
การ “ส่งกำจัดหรือรีไซเคิล” ต้องส่งไปยังโรงงานที่ได้รับอนุญาต เช่น
รหัส 101 – โรงงานกำจัดปลายทาง เช่น ฝังกลบ / เผา / เตาปูน (Co-incineration)
รหัส 105 – โรงงานรีไซเคิล เช่น โรงรับเศษเหล็ก / พลาสติก / น้ำมัน
รหัส 106 – โรงงานจัดการหรือปรับสภาพก่อนส่งต่อ เช่น โรงอบ / โรงผสมกาก
🧩 บทสรุป EP.1 – Sludge Management 101
“กากตะกอน” คือของแข็งที่เหลือจากระบบบำบัดน้ำเสีย
การจัดการที่ถูกต้องช่วยลดทั้งต้นทุนและความเสี่ยงทางกฎหมาย
ระบบรีดตะกอน (Dewatering) คือหัวใจของการลดปริมาณของเสีย
และทุกขั้นตอนต้องอยู่ภายใต้หลัก Environmental Compliance
💧 “น้ำบำบัดได้ กากก็จัดการได้ ถ้าเข้าใจมันตั้งแต่ต้น”
🌿 Next Episode (EP.2)
เจาะลึกความต่างระหว่าง “การทำข้น” กับ “การรีดแห้ง”
พร้อมเทียบเทคโนโลยี Thickener, Screw Press, Belt Press แบบรู้จริง
🧭 เส้นทางชีวิตของ “กากตะกอน”
บ่อบำบัดน้ำเสีย
│
▼
Sludge Dewatering (รีดตะกอนให้แห้ง)
│
▼
เก็บในพื้นที่ (รายงาน วอ.8)
│
▼
ขออนุญาตขนย้าย (วอ.9)
│
▼
ส่งไปปลายทางที่ได้รับอนุญาต (101 / 105 / 106)
│
▼
รายงานผลการจัดการ (วอ.7)
💬 พูดแบบภาษาวิศวกร Aceken:
น้ำทิ้ง…ทิ้งได้
แต่กาก ถ้าทิ้งผิด…มีสิทธิ์ “ขึ้นแท่นจำเลย” ได้เลยครับ 😅เพราะสิ่งที่เราทิ้งออกไปไม่ใช่แค่วัตถุ แต่คือ “ความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม” ทั้งหมดของโรงงาน
