Activated Carbon หรือ ถ่านกัมมันต์แบ่งได้เป็น 4 ประเภท ดังนี้
| ประเภท | วัตถุดิบผลิต | ลักษณะ | การใช้งานหลัก |
|---|---|---|---|
| Granular Activated Carbon (GAC) | ถ่านหิน, กะลามะพร้าว | เม็ดขนาด 4×8 หรือ 8x16, 8x30, 12x24 mesh, พื้นที่ผิวสูง, ดูดซับได้ดีและฟื้นฟูได้ | ระบบกรองน้ำ, RO Pretreatment, ระบบผลิตน้ำดื่ม |
| Powdered Activated Carbon (PAC) | ถ่านหิน, กะลามะพร้าว, ถ่านไม้ | ผงละเอียด (200–325 mesh), ใช้แบบครั้งเดียว |
เติมลงบ่อบำบัดน้ำเสีย, กำจัดกลิ่นและสีชั่วคราว ระบบ Flue gas / Air pollution control ของเตาเผาขยะ |
| Catalytic Activated Carbon (CAC) | GAC ที่ผ่านการปรับผิวเคมี | มีหมู่ฟังก์ชันบนผิวทำหน้าที่เป็นตัวเร่งปฏิกิริยา, เร่งการสลายคลอรามีนและ H₂S | ระบบน้ำบาดาล, น้ำรีไซเคิล, ระบบกรองก่อนเมมเบรน |
| Extruded Activated Carbon (EAC) | ถ่านหินบิทูมินัส, กะลามะพร้าว | อัดเป็นแท่งกลม Ø3–4 mm, แข็งแรง ทนแรงอัดสูง, ความดันตกต่ำ |
ระบบบำบัดกลิ่น H₂S, SO₂, NH₃ จากบ่อบำบัดน้ำเสีย ระบบ Flue gas / Air pollution control ของเตาเผาขยะ ห้องปฏิบัติการเคมี, HVAC, ห้องยา, โรงงานอุตสาหกรรม |
| Impregnated Activated Carbon (IAC)*** | GAC/EAC เคลือบสารเคมี (NaOH, KOH, Cu, Ag, Mn) |
ระบบบำบัดกลิ่น H₂S, SO₂, NH₃ จากบ่อบำบัดน้ำเสีย ระบบ Flue gas / Air pollution control ของเตาเผาขยะ ห้องปฏิบัติการเคมี, HVAC, ห้องยา, โรงงานอุตสาหกรรม |
***Impregnated Activated Carbon (IAC)
คือ Activated Carbon ที่เติมสารเคมี (impregnant) ลงไปในรูพรุน (pore structure)
เพื่อเปลี่ยนกลไกจาก “adsorption ธรรมดา” → เป็น “adsorption + chemical reaction”
กระบวนการผลิต (โดยทั่วไป):
-
นำ GAC หรือ EAC คุณภาพสูงมาเตรียมผิว (drying + pre-treatment)
-
แช่ในสารละลายเคมี เช่น
-
NaOH, KOH → สำหรับดูดซับก๊าซกรด (HCl, SO₂, HF)
-
Cu, Ag, Mn, KI, Cr(VI) → สำหรับดูดซับ H₂S, Hg, NOₓ, Cl₂
-
H₃PO₄ → สำหรับดูดซับก๊าซด่าง เช่น NH₃
-
-
ทำให้สารเคมีนั้นกระจายและ “ตรึงตัว (deposited)” ใน micro–mesopore ของคาร์บอน
-
ทำให้แห้งและอบให้สาร impregnant ยึดติดกับโครงสร้างภายใน (ไม่ใช่แค่ผิวด้านนอก)
ผลที่ได้คือ คาร์บอนที่สามารถทำปฏิกิริยาเคมีกับก๊าซได้โดยตรง เช่น
H₂S + 2CuO → Cu₂S + H₂O + S°
HCl + NaOH → NaCl + H₂O
NH₃ + H₃PO₄ → NH₄H₂PO₄
