ในระบบกรองน้ำทุกประเภท — ไม่ว่าจะเป็น ระบบผลิตน้ำประปา (Water Treatment Plant) หรือ ระบบผลิตน้ำบริสุทธิ์ (Purified/RO System) — การเลือกใช้สารกรองที่เหมาะสมเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ
สิ่งที่มักถูกมองข้ามคือ “อายุของสารกรอง”
ซึ่งแบ่งออกได้เป็นสองช่วงสำคัญ คือ
-
Shelf Life: อายุการเก็บรักษาก่อนใช้งาน
-
Service Life: อายุการใช้งานจริงหลังเริ่มเดินระบบ
การเข้าใจความแตกต่างนี้ช่วยให้โรงงานสามารถวางแผนการจัดเก็บ (Inventory Planning), การเปลี่ยนสารกรองน้ำ (Media Replacement) และการบำรุงรักษา (Maintenance Scheduling) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ความหมายและความแตกต่าง
| ประเภทอายุ | ความหมาย | เริ่มนับจาก | สิ้นสุดเมื่อ |
|---|---|---|---|
| Shelf Life | ระยะเวลาที่สารกรองสามารถคงคุณสมบัติเดิมได้ในสภาวะจัดเก็บที่เหมาะสม ก่อนการใช้งานจริง | วันที่ผลิต (Manufacturing Date) | วันที่เปิดถุงหรือเริ่มติดตั้งในระบบ |
| Service Life | ระยะเวลาที่สารกรองสามารถทำงานได้ตามประสิทธิภาพที่ออกแบบไว้ หลังเริ่มใช้งานจริง | วันที่เริ่มเดินระบบ (Commissioning Date) | วันที่ประสิทธิภาพลดต่ำกว่ามาตรฐาน (เช่น ค่า DO, ΔP, Fe, Mn, TOC เกินเกณฑ์) |
Shelf Life และ Service Life ของสารกรองแต่ละชนิด
| ประเภทสารกรอง | Shelf Life (อายุเก็บก่อนใช้งาน) | Service Life (อายุขณะใช้งาน) | เงื่อนไขสำคัญ |
|---|---|---|---|
| Activated Carbon (ถ่านกัมมันต์) | ~3–5 ปี (หากเก็บในถุงปิดสนิท ป้องกันความชื้น) | ~1–3 ปี (ขึ้นกับคุณภาพน้ำและโหลดการใช้งาน) | หากสัมผัสอากาศชื้นนานเกินไป ประสิทธิภาพการดูดซับลดลง |
| Ion Exchange Resin | ~1–2 ปี (ต้องแช่ในน้ำสะอาดหรือสารละลายเกลืออ่อน ๆ) | ~5–7 ปี | ห้ามปล่อยให้เรซินแห้งหรือโดนความร้อนสูง |
| Silica Sand (ทรายกรอง) | ~10 ปี+ | ~10 ปี+ (ขึ้นกับการ Backwash และการแตกตัวของเม็ดทราย) | ไม่เสื่อมง่าย แต่ควรตรวจสอบการแยกชั้นของชั้นกรอง |
| Anthracite (ถ่านหินแอนทราไซท์กรองน้ำ) | ~5 ปี | ~3–5 ปี | อายุลดลงเร็วถ้าน้ำมีตะกอนหรือสารอินทรีย์สูง |
| Manganese Sand | ~3–5 ปี | ~3–5 ปี | หากน้ำมี Fe/Mn สูง ต้อง Backwash สม่ำเสมอ ป้องกันการอุดตัน |
| Manganese Zeolite | ~3–5 ปี | ~5–8 ปี | อายุขึ้นอยู่กับความถี่ในการ Regenerate และการฟื้นสภาพด้วย KMnO₄ |
| Activated Alumina | ~2–3 ปี | ~2–5 ปี | เก็บในที่แห้ง ป้องกันความชื้น ดูดซับฟลูออไรด์/สารละลายแล้วควรเปลี่ยน |
| Multi-Media Filter Mix | ตามอายุของชั้นสั้นสุด (เช่น Carbon หรือ Anthracite) | ตามอายุรวมของระบบ (~3–5 ปี) | ควรตรวจสอบแต่ละชั้นสื่อกรองแยกกัน |
| Zeolite (ธรรมดา) | ~3 ปี | ~3–5 ปี | ใช้กำจัดแอมโมเนียและโลหะหนัก อายุสั้นหากไม่ regenerate |
ปัจจัยที่ส่งผลต่ออายุการเก็บและใช้งาน
-
ความชื้น (Humidity): ความชื้นสูงทำให้ Activated Carbon ดูดซับก่อนใช้ และ Resin เกิดการบวม/เสียโครงสร้าง
-
อุณหภูมิ (Temperature): เก็บในอุณหภูมิปกติ (20–30 °C) หลีกเลี่ยงแสงแดดโดยตรง
-
บรรจุภัณฑ์ (Packaging): ควรเป็นถุง PE หรือ PP ปิดสนิท มีฝาปิด 2 ชั้น พร้อม Pallet รอง
-
การเปิดสัมผัสอากาศ (Exposure): เมื่อเปิดใช้งานครั้งแรก ให้รีบใช้งานภายใน 3–6 เดือน
แนวทางการบริหารจัดการสารกรองในคลังสินค้า
-
จัดเก็บแบบ First-In-First-Out (FIFO)
-
ติด Lot Number / วันที่ผลิต ชัดเจนบนบรรจุภัณฑ์
-
ตรวจสอบ ความชื้น, กลิ่น, สี และสภาพเม็ดสารกรอง ทุก 6 เดือน
-
สำหรับ Resin และ Zeolite ให้ตรวจสอบ สภาพน้ำหล่อเลี้ยงในถุง (Moisture Content) เสมอ
สรุป
| หัวข้อ | ความเข้าใจหลัก |
|---|---|
| Shelf Life = อายุในโกดัง | ถ้าเก็บไม่ดี สารกรองเสื่อมก่อนใช้งานจริง |
| Service Life = อายุขณะใช้งานจริง | ต้องเปลี่ยนตามรอบ หรือเมื่อตรวจพบประสิทธิภาพลดลง |
| การเก็บที่ดี + การบำรุงรักษาถูกวิธี | จะยืดอายุการใช้งานของระบบกรองน้ำได้มากกว่า 30–50% |
✅ สรุปสั้น ๆ สำหรับวิศวกร:
“สารกรองที่ดีที่สุดก็ไร้ค่า หากเก็บรักษาไม่ถูกวิธี หรือใช้งานเกินอายุออกแบบ”
