🎨 กลุ่มสีที่ใช้ในโรงงานฟอกย้อม และทำไมระบบบำบัดถึง "เจอของแข็ง"

อุตสาหกรรมฟอกย้อมใช้สีหลายแบบ ซึ่งทั้งหมดเป็น Organic dye จริงตามนิยามทางเคมี
แต่คำว่า “Organic” ไม่ได้แปลว่า ย่อยง่าย เสมอไป
หลายตัวจัดอยู่ในกลุ่ม สารอินทรีย์ที่จุลินทรีย์ย่อยแทบไม่ได้

เพราะโครงสร้างมันดื้อ แข็งแรง และออกแบบมาให้ทนแสง–ทนซัก (ก็เลยทนการย่อยด้วย!)

นี่คือภาพรวมกลุ่มสีที่โรงงานใช้งานกันมากที่สุด พร้อมผลกระทบต่อระบบบำบัด:

🟥 1) Reactive Dye (สีรีแอคทีฟ)

ใช้กับ: ผ้าฝ้าย, เซลลูโลส
ลักษณะเด่น: สีสด ละลายน้ำดี ติดผ้าแน่น
ปัญหาน้ำเสีย:

• มี Azo bond (-N=N-) ซึ่งจุลินทรีย์ย่อยได้ช้ามาก

• ทำให้ COD ตกค้าง

• ชีวภาพลดสีได้นิดเดียว

• ต้องใช้ Ozone ช่วยตัดวงแหวนก่อน

สรุป: Organic แต่ ดื้อแรง

🟧 2) Disperse Dye (สีดิสเพิร์ส)

ใช้กับ: Polyester
ลักษณะเด่น: ไม่ละลายน้ำ ต้องกระจายตัวเป็นอนุภาคเล็ก
ผลกระทบ:

• โครงสร้างเป็น Aromatic rings หนาแน่นมาก

• แทบไม่ย่อยเลยในระบบบำบัด

• ชอบเกาะผิว/จับตะกอน

• ละลายเข้าระบบได้ แต่ไม่ถูกย่อย (เหมือนแขกมาแล้วไม่ยอมกลับ)

สรุป: Organic แต่ แทบไม่ Biodegradable

🟦 3) Vat Dye (สีแวกซ์ / Indanthrene)

ใช้กับ: ผ้าฝ้ายคุณภาพสูง, งานสีทนซัก
ปัญหา:

• เป็น Organic molecule ที่ใหญ่และเสถียรมาก

• ออกแบบมาให้ทนการซัก–การใช้งาน → ก็เลยทนการย่อยด้วย

• ต้องใช้กระบวนการ Oxidation / Ozone ช่วยแยกโครงสร้าง

สรุป: Organic แต่ ดื้อระดับเทพ

🟩 4) Direct Dye (สีไดเรกต์)

ใช้กับ: ผ้าฝ้ายทั่วไป ราคากลาง
ผลกระทบ:

• มี Azo bond จำนวนมาก

• ย่อยได้ “บ้าง” แต่ช้ามาก

• ทำให้ COD และสีลดลงช้ากว่าที่ลูกค้าคิด

สรุป: Organic แต่ ย่อยช้า

🟨 5) Sulfur Dye (สีซัลเฟอร์)

ใช้กับ: ผ้าสีเข้ม เช่น สีดำ สีกรม
ผลกระทบ:

• แตกตัวพวกกำมะถัน → ทำให้ ORP ต่ำ

• ถ้าโหลดสูงอาจเกิด H₂S

• ย่อยยาก + กระทบระบบชีวภาพ

• COD ค้างในระบบง่าย

สรุป: Organic แต่ กวนระบบชีวภาพได้ง่าย

⚠️ แล้วที่ลูกค้าบอกว่า “สี Organic ทั้งหมด” = หมายถึงอะไร?

คำว่า Organic ในเคมี → แปลว่า “มีคาร์บอน”
ซึ่งหมายความว่า แทบทุกสีย้อมเป็น Organic อยู่แล้ว
แต่…

❌ Organic ≠ ย่อยง่าย

❌ Organic ≠ เป็นมิตรต่อระบบบำบัด

❌ Organic ≠ COD ลดง่าย

ตรงกันข้าม:
สีหลายกลุ่มที่เป็น Organic = ย่อยไม่ได้ในเวลาทำงานจริงของระบบบำบัดน้ำเสีย

นี่คือของจริงที่เจอในโรงงาน:

• Reactive: ย่อยได้ช้ามาก

• Disperse: แทบไม่ย่อยเลย

• Vat: โครงสร้างใหญ่จนดื้อ

• Sulfur: กวน ORP และย่อยยาก

• Direct: ย่อยช้า

🔥 ทำไมต้องใช้ Ozone?

เพราะ Ozone = ตัวตัดโครงสร้าง
มันสามารถ
✔ ตัด Azo bond
✔ ตัด Aromatic rings
✔ ลดสีเร็ว
✔ ลด COD ส่วนที่จุลินทรีย์ย่อยช้า

พูดง่าย ๆ:

“Ozone ทำงานกับสีที่จุลินทรีย์ย่อยแทบไม่ได้”

ถ้าไม่มี Ozone → สีค้าง, COD ค้าง, น้ำไม่ใส

⭐ สรุปแบบจึ้ง ๆ 

“สีที่ใช้ในโรงงานฟอกย้อมเกือบทั้งหมดเป็น Organic จริงจ้า
แต่เป็น Organic ประเภทที่โครงสร้างดื้อและย่อยสลายได้ช้ามาก
จุลินทรีย์ในระบบบำบัดทำงานกับมันได้ไม่ทันในเวลาเดินเครื่องปกติ
ทำให้สีและ COD ค้างสูง
ดังนั้นต้องใช้ Ozone หรือกระบวนการ Oxidation เข้ามาช่วยตัดโครงสร้างก่อน
ถึงจะกำจัดสีได้ดีและลด COD ได้ตามมาตรฐาน”